Żywa świadomość istnienia świata nadprzyrodzonego była naturalnie powszechna już w wiekach średnich, ale twórcy przedstawiający ów świat w obrazach nie przekraczali granicy groteski i grozy. Bosch posunął się dalej i doszedł do warstwy irracjonalnej. Większość tego rodzaju obrazów Boscha nie nadaje się do reprodukcji ze względu na zbyt wielką ilość szczegółów. Najlepszym przykładem będzie ogromny ołtarz w Eskurialu, tryptyk, na którym pośrodku znajduje się Wzgórze Wenery czy też Ogród Rozkoszy, z rajem po lewej a piekłem po prawej. Każdy, kto nie jest skłonny traktować surrealizmu poważnie, przeprowadził zapewne rozróżnienie pomiędzy charakterem impulsu twórczego w obu przypadkach. Dali maluje damski bucik ze szklanką mleka stojącą w środku - często korzysta z tego motywu. Ci, którym znane są prace z dziedziny psychoanalizy, pamiętają zapewne, że but jest jednym z najczęstszych seksualnych symboli pojawiających się w snach. Nietrudno wysnuć oskarżenie, że Dali świadomie konstruuje ten rodzaj fantazji, który dla Boscha był czymś naturalnym, subiektywnym. Podobieństwo między tymi dwoma artystami jest jeszcze wyraźniej zaznaczone. Celem surrealizmu, jak powiedział Max Ernst, nie jest dotarcie do podświadomości, żeby malować jej treść w sposób opisowy czy realistyczny; ani nie jest celem surrealizmu wybieranie poszczególnych elementów z podświadomości i budowanie z nich oddzielnego świata fantazji. Celem surrealizmu jest raczej zrzucenie barier, fizycznych, psychicznych, pomiędzy świadomością a podświadomością, pomiędzy światem zewnętrznym a wewnętrznym i stworzenie nadrealności, w której to co rzeczywiste i co nie rzeczywiste, myśli i działanie, spotykają się, mieszają i opanowują całe życie. W przypadku Boscha impulsem zupełnie podobnych intencji była średniowieczna teologia i bardzo dosłowna wiara w życie pozagrobowe. Dla człowieka, który posiadał tak niezwykłą siłę wyobraźni, życie doczesne i przyszłe, raj, piekło i świat - wszystko było przenikające się; elementy łączyły się tworząc nadrzeczywistość, która była jedyną rzeczywistością godną zainteresowania artysty.
Podsumowując tendencje surrealistyczne występowały w różnych momentach dziejowych sztuki. Surrealizm figuratywny XX wieku jest stylistycznie romantyczny a technicznie akademicki. Jest postrzegany jako plastyczna materializacja teorii psychoanalizy.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz